A Festa dos
Maios é a que máis me gustaba celebrar na escola. Todas as nenas e
nenos estabamos desexando que chegara o mes de maio para preparar as
cancións que xa aprendéramos nos anos anteriores e, ao mellor
algunha nova, para cantalas aos maios.
Dous días
antes levabamos para casa unha notiña onde se anunciaba ás familias
que había que levar á escola flores, verde (tulla ou camelia),
fiuncho, xesta... e, se non tiñas nada diso, mesmo podías levar
laranxas, limóns ou ovos cocidos para adornar os maios que iamos
preparar entre todo o alumnado do centro.
A víspera
pola tarde un grupo de profesoras e profesores quedaban na escola
para forrar os maios co verde e deseñar a alfombra que iamos
preparar entre todas e todos, alumnado e profesorado do centro. Mesmo
a conserxe ou a administrativa tamén participaban, axudando no que
podían.
Ao día
seguinte cada nena e neno, xunta coa súa titoría, espetaba unha
flor no maio e axudaba a facer a alfombra floral situada no medio do
patio de lecer, lugar onde se ían colocar os maios para ser
cantados.
O tempo de
colocarnos arredor no patio agardando a que chegaran os maios en
procesión era algo máxico. Mentres soaba o poema de Curros
Enríquez, interpretado por Luis Emilio Batallán, nenas e nenos de
Educación Infantil e dos distintos ciclos de Primaria levaban
cadanseu maio e colocábano no medio do patio, sobre a alfombra.
Entón chegaba o momento de cantar aos maios, nun gran coro,
disfrutando da chegada da primavera.
Manuel
Curros Enríquez
O MAlO
Aquí ven o maio
de frores
cuberto...
puxéronse á
porta
cantándome os
nenos;
i os puchos
furados
pra min
estendendo,
pedíronme crocas
dos meus
castiñeiros.
Pasai, rapaciños,
calados e quedos,
que o que é polo
de hoxe
que darvos non
teño.
Eu sónvo-lo
probe
do pobo galego:
¡Pra min non hai
maio,
pra min sempre é
inverno!...
Cando eu me
atopare
de donos liberto
i o pan non me
quiten
trabucos e
préstemos,
e como os do
abade
frorezan meus
eidos,
chegado habrá
estonces
o maio que eu
quero.
¿Queredes
castañas
dos meus
castiñeiros?...
Cantádeme un
maio
sin bruxas nin
demos;
un maio sin
segas,
usuras nin
preitos,
sin quintas, nin
portas,
nin foros, nin
cregos.
Era a miña
festa favorita porque nela participabamos todas e todos: traendo
flores, adornando e cantándolle aos maios. Unha festa cooperativa,
baseada na igualdade e chea de ledicia.
Estas
experiencias que vivín no CEIP Recimil non estiveron presentes dende
os primeiros anos de escolarización. Foi cando ía nos cursos baixos
de Primaria cando parte do profesorado propuxo recuperar esta festa
que estaba perdida na meirande parte dos colexios de Ferrolterra e
mesmo nas rúas e prazas das vilas e pobos da comarca.
Asociacións
Culturais e de Veciños, Concellos, ANPAS dos centros e Profesorado
quixeron renacer a tradición dos maios como parte integrante da nosa
cultura galega.
Todos
os pobos sentiron ao longo da súa historia grande admiración polo
renacer do mundo vexetal co final do inverno e o comezo da primavera,
do bo tempo, cando xermolan a maioría das prantas.
Galiza
non foi un caso illado. Ata ben entrado o século XX en moitas das
súas comarcas celebrábanse de diferentes formas, pero coincidindo
no fundamental, unha serie de manifestacións folklóricas, agrarias
e lúdicas, co fin de festexar a chegada da estación, o que supoñía
que coas novas colleitas da terra íase poñer fin á fame e ao frío
dos meses do inverno.
Todas
estas manifestacións pertencen ao denominado "Ciclo de Maio",
tempo comprendido entre mediados de abril e mediados do citado mes.
Son os restos de antigos cultos agrarios ou de fecundidade, de
procedencia moi diversa e de distintas épocas que poden abarcar
desde o Paleolítico ata a Idade Media. Non son manifestacións
exclusivas de Galiza pois se localizan noutras comunidades, variando
tan só o día ou algúns elementos, pero conservando sempre o
esencial que é o propiciar unha abundante colleita e festexar o
comezo do bo tempo.
A
Igrexa tratou de adaptar algunhas destas manifestacións ao espírito
cristián, de forma que as xentes chegasen a esquecer o seu primitivo
significado. Dous claros exemplos poden ser o adicar maio -mes das
flores- á Virxe María, e o día 3 á festividade da Invención da
Santa Cruz.
Nas décadas dos corenta, cincuenta e sesenta, cando
a dictadura franquista estaba no seu momento máis forte e poderoso,
coaligada coa Igrexa Católica, estas prácticas relixiosas
prevaleceron, deixando de lado as celebracións do Maios co seu
significado primitivo.
Na
actualidade é a festa dos maios, co espíritu de Curros, o que
queremos recuperar, como símbolo de renacemento, futuro e
liberdade.
Os
"MAIOS" son a manifestación máis vistosa de todas as que
se celebran durante o "Ciclo de Maio". Hai dous tipos moi
diferentes de maios:
Os
humanos, cando é unha nena ou un neno o que se disfraza de maio,
cubrindo as súas roupas con follas, ramas e flores.
- Os figurativos, cando o maio non é máis que unha figura feita con paus e recuberta con musgo, fiuncho, xesta, etc., e adornado con flores, laranxas, ovos, etc. Os tradicionais son sempre cónicos ou piramidais. A súa forma recorda a dunha árbore que, case seguro, foi a súa orixe.
Esta
diferenza tamén se manifesta no contido das coplas, pois mentres que
unhas son máis poéticas e cantan as excelencias do bo tempo, outras
son máis agresivas, críticas e, ás veces, fan alusións ás flores
e á primavera.
Este
mes de maio
é o mes das flores
cando os
paxariños
ven ós seus amores.
Señoras
e señores
poñan atención
que imos falar
do
Sr. Gobernador.
Nin é alto, nin é baixo,
nin é
malo, nin é bó,
parece un reló parado
dentro da
Diputación.
Desde
este traballo quero reivindicar a celebración da Festa dos Maios, co seu espíritu de cooperación, igualdade e
creatividade, soa súa visión crítica e de liberdade, valores que
deben estar presentes na nosa vida e que, dalgún xeito, están
simbolizados nos MAIOS.
No hay comentarios:
Publicar un comentario